اگر رفیق شفیقی درست پیمان باش                رفیق حجره و گرمابه و گلستان باش

ابنیه‌های بانه عمدتا بامی مسطح دارند. اما حمام خدری تنها ابنیه طاق و گنبدی شهربانه محسوب می‌شود که درحال فرو ريختن میباشد.

حمام خدری سال 1334 و در مدت یک سال در زمین متعلق به مسجد سید در محلە بانە کۆن ساخته شد. زمین از شرق به دبستان پهلوی از غرب به کوچه 5 متری و از شمال به میدانچه مثلث شکل و از جنوب به مسجد سید محدود شده بود.

طراح و بنّای اصلی میتوان به حاج محمد معماری اشاره کرد. از بنّاهای دیگر دخیل در ساخت تا رسیدن به پایه‏ های گنبدها آقایان احمد فتحی، مصطفی فتحی، قادر فتحی و عده‏ای دیگر از بنّاهای شهر می‏توان اشاره کرد. سازنده گنبدهای آن نیز آقایان حاج محمد معماری و استاد محمدامین فتحی بودند. عده زیادی کارگر نیز در ساخت حمام سهیم بودند.

مساحت حمام احتمالا 1000متر مربع می‏باشد (50×20) . زمین ابتدا خاکبرداری و حمام در عمق پایین‏تر از سطح تراز زمین ساخته شدە و برای ورود به حمام از چند پله‏ باید کمک گرفته شود.

حمام تا پایه گنبد از سنگ لاشه و بقیه از آجر و آهک و ساروج ساخته شده است.

در اوایل حمام از بینە (حمام گرم)، سربینە (حمام سرد)، میان در،  خزینه، تون، داروخانه، توالت و جای مخصوص حمامچی تشکیل شده بود. در حمام سرد کمدهایی برای لباس مراجعین و یک حوض خوش نما در وسط تعبیه شده بود. جای حمامچی در حمام سرد و در ابتدای ورودی آن بود. البته کمدهای مخصوصی برای حوله و فوته تمیز برای مراجعین در کنار حمامچی قرار داشت. چند عدد توالت در سمت شرق بین حمام گرم و سرد درست شده بود. داروخانه نیز جای گرفتن موهای زائد بدن بود.

حمام فاقد تزئینات بوده و نماي داخلي آن آجري و لیسه ‏ای از آهک است.

وورودي بنا آجري است كه به صورت نيم هشتي ساخته شده بود.

خزینه را چند سالی بعد از ساخت حمام بستند و سپس در داخل حمام گرم در سمت شرقی آن اقدام به ساختن 12 دوش نمودند.

در حدود سال‏های 1350 در ضلع غربی حمام و خارج از آن دوش‏های مستقلی را ساخته و به حمام افزودند که فرد بعد از ورود از در اصلی بدون اینکه وارد سردخانه حمام اصلی شود می‏توانست از درب دیگری وارد شده و جداگانه به صورت تکنفره از دوش استفاده نماید.

از چوب جنگل برای سوخت در تون استفاده می‏شد. تون در قسمت شمالی واقع شده است.

آب مورد نیاز حمام در ابتدا از آب چشمه پیرمراد و دوکانان تامین می شد اما بعدها از آب لوله‏ کشی شهر بهره گرفته شده است. فاضلاب آن نیز به لوله فاضلاب اصلی شهر میریزد.

حمام‏های عمومی دیگری که قدمت بیشتری داشتند در بانه وجود داشته‏ اند که بعضی از آنها کاملا تخریب گردیده است. برای نمونە حمام توکلی در خیابان درمانگاه سابق و حمام رضا در خیابان امام روبروی مسجد حاج ویسی که هر دوی آنها تخریب شده ‏اند. حمام مرزبانی که هنوز موجود است اما بنایی تخریبی و بسته شده است.

حمام محل اجتماعات بعضی مراسمات نیز بوده است. کە باید دربارە آن تحقیق شود.

حمام خدري بانه در تاريخ 10/10/1381به شماره 6862 در فهرست آثار ملي كشور به پيشنهاد واحد حفاظت فني ميراث فرهنگي استان كردستان به ثبت رسيده است.

فرهاد نعمت پور
کمیتە میراث فرهنگی
بنیاد توسعە فرهنگی ئاشتی

درب ورودی کە تخریب شدە است